De geschiedenis van het Zwarte Kerkje

Na de droogmailing van de Schermer in 1635 was het plan twee kerken (Protestants),  twee scholen en een pastorie te stichten. Toen de kerk in Stompetoren in 1663 gereed kwam, was er slechts fl. 3.000,- over voor een tweede kerk. Met paard en kar trok men rond voor de bezichtiging van voorbeeldkerken. In Volendam verkreeg men het bestek van een kerkje, dat gebouwd was in de vorm van een stolpboerderij. En aldus werd aan de Zuidervaart te Zuidschermer een kerkje in hout opgetrokken, in de vorm van een stolp. De buitenzijde werd zwart geteerd, hieraan dankt het Kerkje zijn naam. De timmerlieden Pieter en Claes Dirkzn klaarden de klus in 1665.

Aan de achterzijde onder het kerkdak, is een woning voor de koster en zijn gezin. De kerk werd doordeweeks ook als school gebruikt. 

In 1790 werd aan de zuidzijde een apart schoolgebouwtje tegen de kerk aangebouwd, dit heeft tot 1900 dienst gedaan als school. Daarna werd het gebruikt als schilders werkplaats.  In 1986 is Het Schooltje geheel gerestaureerd.

In 1834 werd de kerk grotendeels herbouwd, waarbij het karakteristieke zwarte hout plaats maakte voor baksteen. De toren bleef van hout. De naam 'Het Zwarte Kerkje' is tot op de dag van vandaag in gebruik gebleven.

Interieur:

Het kerkje heeft een eenvoudig interieur, tegen de zuidwand staat een preekstoel (1665). De koperen doopboog met een molentje in de top stamt uit de 18e eeuw, evenals de zes-armige kaarsenkroon met wapenschildjes. De schildering is bij de restauratie van 1982 tot 1986 zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat hersteld.

Het orgel is een bijzonder instrument, gebouwd door de orgelbouwer Pieter van Assendelft uit Leiden in 1758-1759 voor de oudkatholieke Gummaruskerk te Enkhuizen. Het instrument werd in 1909 aangekocht door de Hervormde Gemeente voor de som van fl. 600,- . Het is in 1986 geheel gerestaureerd, waarbij ook weer ontbrekende stemmen zijn aangebracht door de fa. Jos Vermeulen uit Alkmaar. Het orgel heeft 5 stemmen, één klavier en geen voetpedaal.  

Het Torenuurwerk is een 17e-eeuws uurwerk speciaal op maat gemaakt door de plaatselijke smid voor dit gebouw. Oorspronkelijk dreef het twee éénwijzer klokken aan. Pas einde 19e eeuw kwam er behoefte aan een minutenwijzer en zijn er twee tweewijzer klokken gemonteerd. 

Het bijzondere uurwerk is in 2015 door Stichting "Tot Behoud van het Torenuurwerk" uit de toren gehaald en weer in bedrijf gezet. Om het inwonend kosterspaar ook wat nachtrust te gunnen is er een slingervangsysteem aangebracht zodat de klok niet slaat tussen 7 uur 's avonds en 7 uur 's ochtends.